Пры вытворчасці земляных работ неабходна кіравацца Правіламі па ахове працы пры выкананні будаўнічых работ, зацверджанымі пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны, Міністэрства архітэктуры і будаўніцтва ад 31.05.2019 № 24/33, Тыпавой інструкцыяй па ахове працы пры выкананні земляных работ, зацверджанай пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь ад 30.09.2016 № 53, а таксама іншымі нарматыўнымі прававымі актамі, тэхнічнымі нарматыўнымі прававымі актамі па ахове працы.

Да выканання земляных работ дапускаюцца працуючыя, якія прайшлі ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку медыцынскі агляд, інструктаж, стажыроўку і праверку ведаў па пытаннях аховы працы.

У працэсе выканання земляных работ магчыма ўздзеянне на працуючых наступных шкодных і (або) небяспечных вытворчых фактараў:

• абвальванне грунта, падзенне прадметаў (працуючага) з вышыні;
• рухомыя машыны і механізмы;
• падвышанае значэнне напругі ў электрычным ланцугу, замыканне якога можа адбыцца праз цела чалавека;
• падвышаная запыленасць і загазаванасць паветра працоўнай зоны;
• утварэнне выбуха- і пажаранебяспечных асяроддзяў;
• паніжаная ці падвышаная тэмпература паветра працоўнай зоны;
• падвышаная ці паніжаная вільготнасць і рухомасць паветра;
• падвышаны ўзровень вібрацыі;
• недастатковая асветленасць працоўнай зоны;
• вострыя беражкі, задзірыны і шурпатасць на паверхнях прылад і абсталяванні;
• патагенныя мікраарганізмы.

Пры наяўнасці небяспечных і шкодных вытворчых фактараў бяспека земляных работ павінна быць забяспечана выкананнем якія змяшчаюцца ў арганізацыйна-тэхналагічнай дакументацыі (праект арганізацыі будаўніцтва, праект вытворчасці работ (далей - ППР) і інш.) наступных рашэнняў па бяспецы працы:

• вызначэнне бяспечнай крутасці незамацаваных адхонаў катлаванаў і траншэй (далей - выемкі) з улікам нагрузак ад машын і грунта;
• вызначэнне канструкцыі мацавання сценак выманняў;
• выбар тыпаў машын, якія выкарыстоўваюцца для распрацоўкі грунта, і месцаў іх усталёўкі;
• дадатковыя мерапрыемствы па кантролі і забеспячэнні ўстойлівасці адхонаў у сувязі з сезоннымі зменамі;
• дадатковыя мерапрыемствы па кантролі і забеспячэнні ўстойлівасці адхонаў у сувязі з сезоннымі зменамі;

З мэтай выключэння размыву грунта, адукацыі апоўзняў, абвальванні сцен выманняў у месцах вытворчасці земляных прац да іх пачатку неабходна забяспечыць адвод павярхоўных і падземных вод.

Месца вытворчасці прац павінна быць ачышчана ад валуноў, дрэў, будаўнічага смецця.

Адвалы грунта, машыны, механізмы і іншыя нагрузкі дапушчаецца размяшчаць за межамі прызмы абвальвання грунта на адлегласці, усталяваным у ППР, але не меней 0,6 м. Пры разліку ўстойлівасці адхонаў неабходна ўлічваць нагрузкі, якія перавышаюць 10 кн.

Адвалы грунта размешчаны на адлегласці менш за 0,6 м да прызмы абвальвання грунта.

Вытворчасць земляных работ у ахоўнай зоне размяшчэння падземных камунікацый у выпадках, устаноўленых заканадаўствам, дапускаецца толькі пасля атрымання пісьмовага дазволу арганізацыі, адказнай за эксплуатацыю гэтых камунікацый і ўзгаднення з ёй мерапрыемстваў па забеспячэнні захаванасці камунікацый і бяспекі работ. Да пачатку вытворчасці земляных работ неабходна ўдакладніць размяшчэнне камунікацый на мясцовасці і пазначыць адпаведнымі знакамі або надпісамі. Пры вядзенні земляных работ на тэрыторыі арганізацыі неабходна атрымаць дазвол арганізацыі на вытворчасць земляных работ.

Вытворчасць земляных работ у зонах дзеючых камунікацый павінна ажыццяўляцца пад непасрэдным кіраўніцтвам лінейнага кіраўніка работ, пры наяўнасці нарада-допуску, які вызначае бяспечныя ўмовы работ, і, у выпадках устаноўленых заканадаўствам, пад наглядам працуючых арганізацый, якія эксплуатуюць гэтыя камунікацыі.

Звяртаем увагу, што ў выпадку выяўлення пры вытворчасці работ камунікацый, падземных збудаванняў, якія не ўказаны ў праектнай дакументацыі, або выбухованебяспечных матэрыялаў земляныя работы павінны быць прыпынены да атрымання дазволу ад адпаведных органаў.

Распрацоўка грунта ў непасрэднай блізкасці ад дзеючых падземных камунікацый дапушчаецца толькі пры дапамозе рыдлёвак, без ужывання ўдарных прылад. Ужыванне землярыйных машын у месцах перасячэння выманняў з дзеючымі камунікацыямі, не абароненымі ад механічных пашкоджанняў, дазваляецца па ўзгадненні з арганізацыямі - уладальнікамі камунікацый.

Выемкі, якія распрацоўваюцца на вуліцах, праездах, у дварах населеных пунктаў, а таксама ў месцах, дзе адбываецца рух людзей або транспарту, павінны быць агароджаны ахоўнай агароджай.

На агароджы неабходна ўсталёўваць папераджальныя надпісы і знакі, а ў начны час - сігнальнае асвятленне.

Месцы праходу праз выманні павінны быць абсталяваны пераходнымі масткамі.

Неабходна адзначыць, што не дапускаецца вытворчасць работ адным якія працуюць у выманнях глыбінёй 1,5 м і больш.

Не дазваляецца распрацоўваць грунт у выемках "падкопам".

Аднабаковае засыпанне пазух подпорных сцен і падмуркаў дапушчаецца ў адпаведнасці з ППР пасля ажыццяўлення мерапрыемстваў, якія забяспечваюць устойлівасць канструкцыі пры прынятых умовах, спосабах і парадку засыпання.

Вытворчасць прац, злучаных са знаходжаннем якія працуюць у выманнях з вертыкальнымі сценкамі без мацаванняў у няскальных і не змёрзлых грунтах вышэй узроўня грунтавых вод і пры адсутнасці зблізку падземных збудаванняў, дапушчаецца пры іх глыбіні, не больш за:

• у насыпных незьляжалых і пяшчаных грунтах - 1,0 м;
• у супесях - 1,25 м;
• у суглінках і глінах - 1,5 м.

Вытворчасць прац у выманнях з адхонамі, якія падвергліся ўвільгатненню, дазваляецца толькі пасля стараннага агляду лінейным кіраўніком прац стану грунта адхонаў і абвальванні няўстойлівага грунта ў месцах, дзе выяўлены "брылі" ці расколіны (адслаенні).

Таксама павінны быць агледжаны выемкі, распрацаваныя ў зімовы час пры надыходзе адлігі, і прыняты меры па забеспячэнні ўстойлівасці адхонаў або мацаванняў.

Распрацоўка траншэй ротарнымі і траншэйнымі экскаватарамі ў сувязных грунтах (суглінкі, гліны) з вертыкальнымі сценкамі без мацавання дапушчаецца на глыбіню не больш за 3 м, пры гэтым знаходжанне працавальных у траншэі не дапушчаецца. У месцах, дзе патрабуецца знаходжанне працавальных, павінны ўладкоўвацца мацаванні сценак ці распрацоўвацца адхоны.

Пры выманні грунта з выманняў з дапамогай бадзей неабходна ўладкоўваць ахоўныя падстрэшкі-брылі для абароны працавальных у выманні.

Канструкцыя мацавання вертыкальных сценак выманняў глыбінёй да 3 м павінна быць, як правіла, выканана па тыпавых праектах. Пры большай глыбіні, а таксама складаных гідрагеалагічных умовах мацаванне павінна быць выканана па індывідуальным праекце. Верхняя частка мацаванняў павінна выступаць над краем вымання не на 0,15 м.

Мацаванне неабходна ўсталёўваць у кірунку зверху ўніз па меры распрацоўкі вымання на глыбіню не больш за 0,5 м. Разборку мацаванняў варта вырабляць знізу ўверх па меры зваротнага засыпання грунта, калі іншае не прадугледжана ППР.

Перасоўванне, усталёўка і праца машын паблізу выманняў з неўмацаванымі адхонамі дазваляецца толькі за межамі прызмы абвальвання грунта на адлегласці, усталяванай ППР.

Пры засыпанні выманняў, а таксама пры разгрузцы на насыпах аўтамабілі-самазвалы варта ўсталёўваць не бліжэй 1 м ад краю натуральнага адхону. Месцы разгрузкі аўтатранспарту павінны вызначацца рэгуліроўшчыкам.

Не дапускаецца вытворчасць раскопак землярыйнымі машынамі на адлегласці менш за 1 м і прымяненне кліну-бабы і аналагічных ударных механізмаў на адлегласці менш за 5 м ад кабеляў.

Пры выкананні земляных прац над кабелямі ўжыванне адбойных малаткоў для рыхлення грунта і землярыйных машын для яго вымання, а таксама крышанаў і кірак дапушчаецца толькі на глыбіню, пры якой да кабеляў застаецца пласт грунта не меней 0,3 м. Далейшая выманне грунта павінна вырабляцца рыдлёўкамі.

У выпадку з'яўлення шкодных газаў працы павінны быць неадкладна спынены, а працавальныя выдалены з небяспечных месцаў да выяўлення крыніцы загазаванасці і яго ўхілення.

Пры працы экскаватара не дазваляецца вырабляць іншыя працы са боку забою і знаходзіцца працавальным у радыусе дзеяння экскаватара плюс 5 м.

У радыусе дзеяння экскаватара знаходзяцца працавальныя.

Не дапускаецца прысутнасць працуючых на ўчастках, дзе вядуцца работы па ўшчыльненні грунтоў свабодна падаючымі шлягамі на адлегласці менш за 20 м ад базавай машыны.

Пры неабходнасці выкарыстання машын у складаных умовах (зрэзка грунта на ўхіле, расчыстка завал) варта ўжываць машыны, абсталяваныя сродкамі абароны, якія папярэджваюць уздзеянне на працуючых небяспечных вытворчых фактараў, якія ўзнікаюць у гэтых умовах (падзенне прадметаў, перакульванне і да т.п.).