Дарагія рабяты!

Не за гарамі час, калі вы пакінеце сцены роднай школы і ўступеце ў самастойнае дарослае жыццё, а можа хто-небудзь з вас захоча падпрацаваць у перыяд канікул, таму Вам неабходна валодаць Асновамі заканадаўства аб працы для элементарнай абароны сваіх правоў.

Такім чынам, пры прыёме на працу з работнікам заключаецца працоўны дагавор або кантракт у пісьмовай форме, складаецца ў двух экземплярах і падпісваецца бакамі. Адзін экзэмпляр перадаецца работніку, другі захоўваецца ў наймальніка. Незаключэнне працоўнага дагавора ў пісьмовай форме пазбаўляе сацыяльных гарантый у частцы права на адпачынак, на атрыманне заработнай платы і іншых гарантый, вызначаных заканадаўствам аб працы.

Заключэнне працоўнага дагавора дапускаецца з асобамі, якія дасягнулі шаснаццаці гадоў. З пісьмовай згоды аднаго з бацькоў (усынавіцеля, папячыцеля) працоўны дагавор можа быць заключаны з асобай, якая дасягнула чатырнаццаці гадоў, для выканання лёгкай працы, не прычыняе шкоды здароўю і не парушае працэсу навучання.

Усе асобы маладзей васемнаццаці гадоў прымаюцца на працу толькі пасля папярэдняга медыцынскага агляду і ў далейшым, да дасягнення васемнаццаці гадоў, штогод падлягаюць абавязковаму медыцынскаму агляду.

Усе асобы маладзей васемнаццаці гадоў прымаюцца на працу толькі пасля папярэдняга медыцынскага агляду і ў далейшым, да дасягнення васемнаццаці гадоў, штогод падлягаюць абавязковаму медыцынскаму агляду.

Пры заключэнні працоўнага дагавора наймальнік абавязаны запатрабаваць, а грамадзянін павінен прад'явіць наймальніку:

1) пашпарт ці іншы дакумент, які сведчыць асобу; дакументы воінскага ўліку (для ваеннаабавязаных і асоб, якія падлягаюць прызыву на вайсковую службу);

2) працоўную кніжку, за выключэннем ўпершыню паступае на працу і сумяшчальнікаў;

3) дыплом ці іншы дакумент аб адукацыі і прафесійнай падрыхтоўцы, які пацвярджае наяўнасць права на выкананне дадзенай працы;

4) накіраванне на працу ў кошт броні для асобных катэгорый работнікаў у адпаведнасці з заканадаўствам;

5) заключэнне медыка-рэабілітацыйнай экспертнай камісіі (МРЭК) аб стане здароўя (для інвалідаў);

6) дэкларацыю аб даходах і маёмасці, страхавое пасведчанне, медыцынскае заключэнне аб стане здароўя і іншыя дакументы аб пацвярджэнні іншых абставін, якія маюць дачыненне да працы, калі іх прад'яўленне прадугледжана заканадаўчымі актамі.

Прыём на працу без названых дакументаў не дапускаецца.

Забараняецца патрабаваць пры заключэнні працоўнага дагавора іншых дакументаў.

Пры прыёме на працу (да падпісання працоўнага дагавора кантракта) наймальнік абавязаны азнаёміць работніка пад роспіс з даручанай працай,
умовамі і аплатай працы, растлумачыць яго правы і абавязкі, з калектыўным дагаворам, пагадненнем і дакументамі, якія рэгламентуюць ўнутраны працоўнай распарадак.

Пры прыёме ад работніка працоўнай кніжкі асобай, якая афармляе прыём і звальненне работнікаў, яму выдаецца распіска ў адвольнай форме, якая змяшчае рэквізіты арганізацыі, у тым ліку друк наймальніка.

Пачаткам дзеяння працоўнага дагавора кантракта з'яўляецца дзень пачатку працы, вызначаны ў ім бакамі.

Фактычнае дапушчэнне работніка да працы ўпаўнаважанай службовай асобай наймальніка з'яўляецца пачаткам дзеяння працоўнага дагавора незалежна ад таго, ці быў прыём на працу належным чынам аформлены.

Ўпаўнаважаная службовая асоба наймальніка — кіраўнік (яго намеснікі) арганізацыі (адасобленага падраздзялення), кіраўнік структурнага падраздзялення (яго намеснікі), майстар, спецыяліст ці іншай работнік, якому заканадаўствам або наймальнікам дадзена права прымаць усе ці асобныя рашэнні, якія вынікаюць з працоўных i звязаных з імі адносін.

Фактычнае дапушчэнне ўпаўнаважанай службовай асобай наймальніка работніка да працы павінна быць пісьмова аформлена не пазней трох дзён пасля прад'яўлення патрабавання работніка, прафсаюза зыходзячы з існуючых умоў.

Для асоб, маладзейшых за 18 гадоў тэрмін папярэдняга выпрабавання не ўстанаўліваецца.

Працоўны дагавор павінен змяшчаць у якасці абавязковых наступныя звесткі і ўмовы:

1) звесткі аб працаўніку і наймальніку, якія заключылі працоўны дагавор;

2) месца працы з указаннем структурнага падраздзялення, у якое работнік прымаецца на работу;

3) працоўная функцыя (работа па адной або некалькім прафесіях, спецыяльнасцях, пасадам з указаннем кваліфікацыі ў адпаведнасці са штатным раскладам наймальніка, функцыянальнымі абавязкамі, службовы інструкцыяй). Найменне прафесій, пасад, спецыяльнасцяў павінна адпавядаць кваліфікацыйным даведніках, што зацвярджаюцца ў парадку, якi вызначаецца Урадам Рэспублiкi Беларусь;

4) асноўныя правы і абавязкі работніка і наймальніка;

5) тэрмін працоўнага дагавора (для тэрміновых працоўных дагавораў);

6) рэжым працы і адпачынку (калі ён у дачыненні да гэтага работніка адрозніваецца ад агульных правілаў, устаноўленых ў наймальніка);

7) ўмовы аплаты працы (у тым ліку памер тарыфнай стаўкі (акладу) работніка, даплаты, надбаўкі і заахвочвальныя выплаты).

У працоўным дагаворы могуць прадугледжвацца дадатковыя ўмовы аб абавязку адпрацаваць пасля навучання не менш устаноўленага дагаворам тэрміну, калі навучанне выраблялася за кошт сродкаў наймальніка, і іншыя ўмовы, не пагаршаюць становішча работніка ў параўнанні з заканадаўствам і калектыўным дагаворам.

Працоўны дагавор можа быць зменены толькі са згоды бакоў.

Кантракт, акрамя пералічаных вышэй умоў павінен утрымліваць таксама дадатковыя меры стымулявання працы.

Наймальнік абавязаны выплачваць кожнаму работніку заработную плат, г.зн. ўзнагароджанне за працу, за выкананую працу ў залежнасці ад яе складанасці, колькасці, якасці, умоў працы i квалiфiкацыi работнiка з улiкам фактычна адпрацаванага часу, а таксама за перыяды, якiя ўключаюцца ў працоўны час.

Выплата заработнай платы вырабляецца рэгулярна ў дні, вызначаныя ў калектыўным дагаворы, пагадненні або працоўным дагаворы, але не радзей як два разы на месяц.

Работнiкам, якiя працуюць па кантракце, выплата заработнай платы можа праводзіцца не радзей за адзін раз у месяц.

Пры гэтым наймальнік ў калектыўным дагаворы, пагадненні або працоўным дагаворы павінен ўсталяваць тэрмін выплаты заработнай платы не пазней 25 чысла.

При совпадении сроков выплаты заработной платы с выходными днями или государственными праздниками и праздничными днями, установленные и объявленные Президентом Республики Беларусь нерабочими (1 и 7 января, 9 марта и т.д.), она должна производиться накануне их.

Пры супадзенні тэрмінаў выплаты заробнай платы з выходнымі днямі або дзяржаўнымі святамі і святочнымі днямі, якiя ўстаноўлены i аб'яўлены Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь непрацоўнымі (1 і 7 студзеня 9 сакавіка і г.д.), яна павінна рабіцца напярэдадні іх.

У выпадку спрэчкі аб памерах выплат, належных работніку пры звальненні, наймальнік абавязаны ў дзень звальнення выплаціць не аспрэчвае ім суму.

У выпадку нявыплаты па віне наймальніка ў тэрміны, устаноўленыя заканадаўствам, належных пры звальненні сум выплат работнiк мае права ў судовым парадку спагнаць з наймальніка сярэдні заробак за кожны дзень іх затрымкі, а ў выпадку нявыплаты часткі сумы -пропорционально нявыплачаным пры разліку грашовым сумам шляхам падачы іскавай заявы ў суд па месцы рэгістрацыі арганізацыі без выплаты судовых выдаткаў у трохмесячны тэрмін пасля звальнення.

Заробная плата работнікам маладзей васемнаццаці гадоў пры скарочанай працягласці штодзённай работы выплачваецца ў такім жа памеры, як працаўнікам адпаведных катэгорый пры поўнай працягласці штодзённай працы.

Працу работнікаў, маладзейшых за васемнаццаць гадоў, дапушчаных да здзельных прац, аплачваецца па здзельных расцэнках, устаноўленых для дарослых работнікаў, з даплатай па тарыфнай стаўцы за час, на якое працягласць іх штодзённай працы скарачаецца ў параўнанні з працягласцю штодзённай працы дарослых работнікаў.

Аплата працы навучэнцаў агульнаадукацыйных устаноў, устаноў, якія забяспечваюць атрыманне прафесійна-тэхнічнай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі, якія працуюць у вольны ад вучобы час, вырабляецца прапарцыйна адпрацаванаму часу ці ў залежнасці ад выпрацоўкі. Наймальнікамі могуць ўсталёўвацца навучэнцам даплаты да заработнай платы.

Для працаўнікоў маладзей васемнаццацi гадоў нормы выпрацоўкі ўсталёўваюцца зыходзячы з нормаў выпрацоўкі для дарослых работнікаў прапарцыйна скарочанай працягласці рабочага часу, прадугледжанага заканадаўствам для дадзенай катэгорыі работнікаў.

Для работнікаў, якія прымаюцца на працу пасля заканчэння агульнаадукацыйных устаноў, устаноў, якія забяспечваюць атрыманне прафесійна-тэхнічнай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі, курсаў, якія прайшлі навучанне непасрэдна на вытворчасці, могуць усталёўвацца паніжаныя нормы выпрацоўкі. Памеры паніжаных нормаў і тэрміны іх дзеянні вызначаюцца ў калектыўнай дамове.

Работнікі незалежна ад таго, хто з'яўляецца іх наймальнікам, ад выгляду зняволенага імі працоўнага дагавора, формы арганізацыі і аплаты працы маюць права на асноўны адпачынак.

Працоўны водпуск прадастаўляецца за працу на працягу працоўнага года (штогод) з захаваннем ранейшай працы і сярэдняга заробку.

Працягласць адпачынкаў работнікаў вылічаецца ў каляндарных днях.

Працягласць асноўнага водпуску не можа быць менш за 24 каляндарных дзён.

Пералікі арганізацый і пасад, а таксама катэгорый работнiкаў з працягласцю асноўнага водпуску больш за 24 каляндарных дзён, умовы прадастаўлення і канкрэтная працягласць гэтага водпуску ўстанаўлiваюцца Урадам Рэспублікі Беларусь па ўзгадненні з Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь.

Працягласць асноўнага водпуску абавязковая для ўсiх наймальнiкаў.

Асобам, маладзейшым за 18 гадоў, працягласць асноўнага працоўнага водпуску складае 30 каляндарных дзён.

Працоўныя адпачынкі (асноўны і дадатковы) за першы працоўны год падаюцца не раней чым праз шэсць месяцаў працы ў наймальніка. Да заканчэння шасцi месяцаў працы наймальнік абавязаны прадаставіць працоўныя адпачынкі па жаданні работніка асобам да васемнаццацi гадоў.

Працоўныя адпачынкі (асноўны і дадатковы) за другі і наступныя рабочыя гады даюцца ў любы час працоўнага года ў адпаведнасці з чарговасцю прадастаўлення працоўных адпачынкаў, пэўнай графікам працоўных адпачынкаў, які складаецца на каляндарны год не пазней за 5 першага або іншага тэрміну, устаноўленага калектыўным дагаворам, пагадненнем альбо ўзгодненага наймальнікам з прафсаюзам, і даводзіцца да ведама ўсіх работнікаў.

Пры складанні графіка працоўных адпачынкаў наймальнік абавязаны запланаваць водпуск па жаданні работніка ў летні або іншы зручны час асобам да васемнаццацi гадоў, а таксама ў пэўны перыяд работнiкам, якiя навучаюцца ў вячэрнiх (зменных) агульнаадукацыйных установах i ўстановах, якія забяспечваюць атрыманне прафесійна-тэхнічнай, сярэдняй спецыяльнай, вышэйшай і паслявузаўскай адукацыі, у вячэрняй і завочнай формах атрымання адукацыі, - перад або ў перыяд праходжання бягучай і выніковай атэстацыі, здачы кандидатс іх экзаменаў, а таксама ў час канікул ва ўстанове адукацыі.

Наймальнік абавязаны паведаміць работніка аб часе пачатку працоўнага водпуску не пазней чым за 15 каляндарных дзён.

Работнік, якому працоўны водпуск прадастаўляецца індывідуальна, паведамляецца ў той жа тэрмін пісьмова.

Па дамоўленасці паміж работнікам і наймальнікам працоўны водпуск можа быць падзелены на дзве часткі, калi iншае не прадугледжана калектыўным дагаворам, пагадненнем. Пры гэтым адна частка павінна быць не менш за 14 каляндарных дзён.

Не дапускаецца водгук з адпачынку працаўнікоў маладзей васемнаццаці гадоў і работнікаў, занятых на работах са шкоднымі і (або) небяспечнымі ўмовамі працы.

Наймальнік абавязаны выплаціць сярэдні заробак за час працоўнага водпуску не пазней чым за два дні да пачатку адпачынку.

Работнiкам, якiя працуюць па кантракце, сярэдні заробак за ўвесь час водпуску выплачваецца не пазней чым за адзін дзень да пачатку адпачынку.

У выпадку нявыплаты работніку ва ўстаноўлены тэрмін заработнай платы за час водпуску, работнік мае права патрабаваць ад наймальніка пераносу адпачынку на іншы час бягучага года, пэўны па дамоўленасці паміж работнікам і наймальнікам.

Пры звальненні незалежна ад яго заснавання работніку, які не выкарыстоўваў або выкарыстаў не цалкам працоўны водпуск, выплачваецца грашовая кампенсацыя.

Грашовая кампенсацыя за поўны працоўны водпуск выплачваецца, калі да дня звальнення работнік прапрацаваў ўвесь працоўны год (12 месяцаў мінус сумарная працягласць працоўнага водпуску, на якую работнiк мае права).

Калі да дня звальнення работнік прапрацаваў частку працоўнага года, грашовая кампенсацыя выплачваецца прапарцыянальна адпрацаванаму часу.

Грашовая кампенсацыя за нявыкарыстаны працоўны водпуск пры звальненні выплачваецца ў дзень звальнення.

У перыяд знаходжання работніка ў адпачынку не дапускаецца яго звальненне па ініцыятыве наймальніка, за выключэннем выпадкаў ліквідацыі арганізацыі, спынення дзейнасці індывідуальнага прадпрымальніка і заканчэння тэрміну дзеяння кантракта.

Рабочым лічыцца час, на працягу якога работнік у адпаведнасці з працоўным, калектыўным дамовамі, правіламі ўнутранага працоўнага распарадку абавязаны знаходзіцца на працоўным месцы і выконваць свае працоўныя абавязкі.

Поўная норма працягласці рабочага часу не можа перавышаць 40 гадзін у тыдзень.

Для працаўнікоў маладзей васемнаццаці гадоў усталёўваецца скарочаная працягласць працоўнага часу: ва ўзросце ад чатырнаццаці да шаснаццаці гадоў - не больш за 23 гадзін у тыдзень, ад шаснаццаці да васемнаццаці гадоў - не больш за 35 гадзін у тыдзень.

Працягласць працоўнага часу навучэнцаў агульнаадукацыйных устаноў і ўстаноў, якія забяспечваюць атрыманне прафесійна-тэхнічнай адукацыі, якія працуюць на працягу навучальнага года ў вольны ад вучобы час, не можа перавышаць паловы максімальнай працягласці працоўнага часу, паказанай вышэй для асоб адпаведнага ўзросту.

Працягласць штодзённай працы (змены) не можа перавышаць:

1) для работнікаў ва ўзросце ад чатырнаццаці да шаснаццаці гадоў - 4 гадзіны 36 хвілін, ад шаснаццаці да васемнаццаці гадоў - сем гадзiн;

2) для вучняў агульнаадукацыйных устаноў і ўстаноў, якія забяспечваюць атрыманне прафесійна-тэхнічнай адукацыі, якія працуюць на працягу навучальнага года ў вольны ад вучобы час, ва ўзросце ад чатырнаццаці да шаснаццаці гадоў - 2 гадзіны 18 хвілін, ва ўзросце ад шаснаццаці да васемнаццаці гадоў - 3 гадзіны 30 хвілін ;

Працягласць працы ў працоўны дзень, якi непасрэдна папярэднiчае дзяржаўнаму святу або святочнаму дню, абвешчанаму Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь непрацоўным скарачаецца на адну гадзіну.

Да працы ў начны час, нават калі яна прыпадае на частку працоўнага дня ці змены, не дапускаюцца работнікі маладзей васемнаццацi гадоў. Начным лічыцца час з 22 гадзін да 6 гадзін.

Па дамове паміж работнікам і наймальнікам могуць ўсталёўвацца як пры прыёме на працу, так і пасля няпоўны працоўны дзень або няпоўны працоўны тыдзень.

Не дапускаюцца да звышурочных работ работнікі маладзей васемнаццацi гадоў, а таксама работнікі, якія навучаюцца ў вячэрніх школах і ўстановах, якія забяспечваюць атрыманне прафесійна-тэхнічнай адукацыі, у дні заняткаў.

Усім работнікам прадастаўляюцца выхадныя дні (штотыднёвы бесперапынны адпачынак).

Пры пяцідзённай рабочай тыдні прадастаўляюцца два выхадныя днi кожны каляндарны тыдзень. Пры шасцідзённага працоўнага тыдня прадастаўляецца адзін выхадны день.работникам прадастаўляюцца выхадныя дні (штотыднёвы бесперапынны адпачынак).

Права на выходныя дні маюць усе работнікі. Выходныя дні работнік можа выкарыстоўваць па сваім меркаванні.

Працягласць штотыднёвага бесперапыннага адпачынку павінна быць не менш за 42 гадзін.

Працягласць штотыднёвага бесперапыннага адпачынку вылічаецца згодна з правіламі ўнутранага працоўнага распарадку ці графіку работ (зменнасці) з моманту заканчэння працоўнага дня (змены) напярэдадні выхаднога дня (выхадных дзён) і да моманту яго пачатку ў першы пасля выхаднога дня (выхадных дзён) працоўны дзень.

Забараняецца прыцягваць працаўнікоў маладзей васемнаццаці гадоў да работ у дзяржаўныя святы і святочныя дні, работ у выхадныя дні.

Скасаванне працоўнай дамовы з працаўнікамі маладзей васемнаццацi гадоў на падставах, прадугледжаных пунктамі 1, 2, 3 і 6 артыкула 42 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, дапускаецца, акрамя захавання агульнага парадку, толькі са згоды, а на падставах, прадугледжаных пунктамі 4, 5, 7- 9 артыкула 42 і пунктамі 1-3 артыкула 44 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, - пасля папярэдняга, не менш чым за два тыдні, паведамлення раённай (гарадской) камiсii па справах непаўналетніх.

Мясцовымі выканаўчымі і распарадчымі органамі арганізацыям усталёўваецца браня прыёму на працу і прафесійнае навучанне на вытворчасцi для асобаў, якiя ўпершыню шукаюць працу, ва ўзросце да 21 года, асоб з ліку дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў.

Адмова ў прыёме на працу і прафесійнае навучанне названым асобам, накіраваных у лік броні, забараняецца. Такая адмова можа быць абскарджаны імі ў суд.

Выпускнікам дзяржаўных устаноў, якія забяспечваюць атрыманне прафесійна-тэхнічнай, сярэдняй спецыяльнай і вышэйшай адукацыі ў дзённай форме атрымання адукацыi за кошт сродкаў рэспублiканскага i (або) мясцовага бюджэтаў, асобам з асаблівасцямі псіха-фізічнага развіцця, якія засвоілі вучэбныя праграмы ў агульнаадукацыйных установах агульнага тыпу, асобам з асаблівасцямі псіха-фізічнага развіцця, якія засвоілі спецыяльныя навучальныя праграмы, а таксама ваеннаслужачым тэрміновай ваеннай службы, звольненым з Узброеных Сіл, іншых войскаў і воінскіх фарміраванняў Рэспублікі Беларусь, гарантуецца прадастаўленне першага працоўнага месца.

Першым рабочым месцам лічыцца месца працы, якое прадастаўляецца:

выпускнікам дзяржаўных устаноў, якія забяспечваюць атрыманне прафесійна-тэхнічнай, сярэдняй спецыяльнай і вышэйшай адукацыі ў дзённай форме атрымання адукацыi за кошт сродкаў рэспублiканскага i (або) мясцовага бюджэтаў, накiраваных на працу па размеркаванні ў адпаведнасці з атрыманай спецыяльнасцю, прафесіяй і кваліфікацыяй, калі да паступлення ў навучальная ўстанова яны не знаходзiлiся ў працоўных адносінах;

асобам з асаблівасцямі псіха-фізічнага развіцця, якія засвоілі вучэбныя праграмы ў агульнаадукацыйных установах агульнага тыпу, асобам з асаблівасцямі псіха-фізічнага развіцця, якія засвоілі спецыяльныя навучальныя праграмы, калі яны не былі ў працоўных адносінах;

ваеннаслужачым тэрміновай ваеннай службы, звольненым з Узброеных Сіл, іншых войскаў і воінскіх фарміраванняў Рэспублікі Беларусь, калі на момант прызыву на тэрміновую службу яны не знаходзiлiся ў працоўных адносінах.

Праца - аснова дабрабыту і ўстойлівага развіцця чалавецтва, а таксама крыніца сродкаў існавання. Як і любая іншая дзейнасць, працоўная дзейнасць багатая небяспекамі, у тым ліку для жыцця і здароўя які працуе. Пры пэўных абставінах ўздзеянне умоў працы на працуючага можа прывесці да магчымасці атрымання ў працэсе працы захворванні і (або) траўмы.

Дзейнасць па забеспячэнні бяспекі працы і захаванню здароўя працуючых падчас іх прафесійнай дзейнасці называецца аховай працы.

Ахова працы - найважнейшая сацыяльна-эканамічная праблема, якая патрабуе да сябе пастаяннай увагі з боку дзяржавы, працадаўцаў, аб'яднанняў работнікаў. З прычыны нездавальняючых умоў працы, вытворчага траўматызму і прафесійнай захваральнасці грамадства нясе вялікія эканамічныя страты. Паводле экспертных ацэнак, страты грамадства ад аднаго няшчаснага выпадку са смяротным ці цяжкім зыходам складаюць суму, эквівалентную 163 тыс. Еўра.

Асноўнае становішча аховы працы - забеспячэнне здаровых і бяспечных умоў працы - з'яўляецца адным з асноватворных канстытуцыйна замацаваных правоў кожнага грамадзяніна Рэспублікі Беларусь, а для працуючага ахова працы - гэта адзіны спосаб захаваць самае галоўнае сваё багацце - жыццё, здароўе і працаздольнасць. Яна павінна быць неад'емнай і строга выконваецца часткай яго працоўных абавязкаў.

Варта разумець, што без усвядомленай ўнутранай матывацыі на бяспечную працу ўсіх якія працуюць ніякімі намаганнямі адных толькі службовых асоб працадаўцы немагчыма дабіцца высокага ўзроўню бяспекі працы. Дасягнуць поспеху ў пастаяннай, цяжкай і карпатлівай працы ў імя захавання жыцця, здароўя і працаздольнасці работніка на кожным працоўным месцы можна толькі, аб'яднаўшы намаганні працадаўцаў і працуюць.

Асноўны і фундаментальны прынцып аховы працы - прадухіленне вытворчага траўматызму і прафесійнай захваральнасці.

Своечасова прадухіліць няшчасны выпадак - вось галоўная мэта, галоўная задача і асноўны прынцып у справе рэалізацыі аховы працы.

На жаль, прынцып прафілактыкі, ідэя прэвентыўных мерапрыемстваў зачастую напіхваюцца на абыякавасць якія працуюць да свайго лёсу, на нізкі ўзровень культуры вытворчасці, на нежаданне «лішняй працы», падмацаванае неабгрунтаванымі спадзяваньне тыпу «Ану, пранясе», на распаўсюджаны стыль працы «Гром не грымне, мужык не перахрысціцца ».

Сусветная практыка сведчыць, што істотныя матэрыяльныя і маральныя страты, выкліканыя вытворчым траўматызмам і прафесійнай захворваннем, шмат у чым звязаныя з так званым «чалавечым фактарам», т. е. альбо з няправільнымі або недастаткова правільнымі дзеяннямі саміх работнікаў, у тым ліку пацярпелых, альбо няправільнымі або недастаткова правільнымі рашэннямі кіраўнікоў па забеспячэнні бяспекі працы і арганізацыі працоўнага працэсу.

Таму ўжо з самага пачатку працоўнай дзейнасці неабходна матываваць сябе бяспечна працаваць, дакладна выконваць і выконваць ускладзеныя абавязкі.

Ахова працы моладзі-сістэма захавання жыцця і здароўя працуючых ва ўзросце да 18 гадоў. Непаўналетнія ў галіне аховы працы карыстаюцца гарантыямі, усталяванымі нарматыўнымі прававымі актамі. Так, забараняецца прымяненне працы асоб маладзей 18 гадоў на цяжкіх працах і на працах з шкоднымі і (або) небяспечнымі ўмовамі працы, на падземных і горных работах, а таксама пераноска і перамяшчэнне непаўналетнімі цяжараў уручную, якія перавышаюць устаноўленыя для іх гранічныя нормы. Вышэйназваныя абмежаванні рэгламентаваны пастановамі Міністэрства працы ад 2 лютага 1995 г. № 13 "аб спісе работ, на якіх забараняецца прымяненне працы асоб, маладзейшых за 18 гадоў" і ад 18 снежня 1997 г. № 116 "аб нормах уздыму і перамяшчэння цяжараў уручную падлеткамі ад 14 да 18 гадоў".

НОРМЫ гранічна дапушчальных велічынь
ўздыму і перамяшчэння цяжараў уручную
падлеткамі ад 14 да 18 гадоў

Падлеткі жаночага полу, ўзрост	Пад'ём і перамяшчэнне грузу ўручную		Сумарная маса грузу ўздымаемага і перамяшчаемага на працягу змены
	Пастаянна, больш за 2-х раз у гадзіну	Пры чаргаванні з іншай працай, да 2-х раз у гадзіну	Пры ўздыме з працоўнай паверхні	Пры ўздыме з падлогі
14 гадоў	3 кг	4 кг	180 кг	90 кг
15 гадоў	4 кг	5 кг	200 кг	100 кг
16 гадоў	5 кг	7 кг	400 кг	200 кг
17 гадоў	6 кг	8 кг	500 кг	250 кг

Падлеткі мужчынскага полу, ўзрост	>Пад'ём і перамяшчэнне грузу ўручную		Сумарная маса грузу ўздымаемага і перамяшчаемага на працягу змены
	Пастаянна, больш за 2-х раз у гадзіну	Пры чаргаванні з іншай працай, да 2-х раз у гадзіну	Пры ўздыме з працоўнай паверхні	Пры ўздыме з падлогі
14 гадоў	6 кг	10 кг	400 кг	200кг
15 гадоў	7 кг	12 кг	500 кг	250 кг
16 гадоў	10 кг	16 кг	900 кг	450 кг
17 гадоў	12 кг	18 кг	1400кг	700 кг

У мэтах забеспячэння аховы здароўя і бяспечных умоў працы непаўналетніх навучэнцаў, якія ўдзельнічаюць у аказанні дапамогі сельскагаспадарчым арганізацыям і індывідуальным прадпрымальнікам у правядзеньні вясновых палявых работ, ва ўборцы ўраджаю і нарыхтоўцы кармоў, пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 9 чэрвеня 1999 г. №860 (у рэд . пастановы Саўміна ад 2000/01/14 №44) зацверджана Палажэнне аб удзеле непаўналетніх навучэнцаў у сельскагаспадарчых працах. У мэтах выканання названага Палажэння зацверджаны пастановамі Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчавання Рэспублікі Беларусь №21, Міністэрства працы Рэспублікі Беларусь №141, Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь № 49, Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь №48 ад 2000/11/03 Правілы па ахове працы пры выкананні сельскагаспадарчых работ непаўналетнімі навучэнцамі .

у вольны ад вучобы час навучэнцы могуць удзельнічаць у выкананні сельскагаспадарчых работ па іх жаданні і з пісьмовай згоды народзіце ёй або асоб, якiя iх замяняюць.

У вучэбны час ўдзел навучэнцаў у сельскагаспадарчых працах дапускаецца толькі па рашэнні мясцовых выканаўчых і распарадчых органаў і саветаў навучальных устаноў з захаваннем умоў, прадугледжаных пунктам 3 гэтага Палажэння.

забараняецца выкананне навучэнцамі сельскагаспадарчых работ у начны час, звышурочна, а таксама ў выходныя дні.

Пры правядзенні работ навучэнцы павінны забяспечвацца спецыяльнай вопраткай, абуткам і іншымі сродкамі індывідуальнай абароны ў адпаведнасці з дзей ствующими нормамі. Перад пачаткам правядзенне работ з работнікам павінны быць праведзены інструктажы па ахове працы (ўводны, першасны на працоўным месцы). Калі працаўнік не выкарыстоўвае выдадзеныя яму сродкі індывідуальнай абароны або не прайшоў інструктаж, то ён падлягае адхіленні ад працы.

Праца навучэнцаў школ па аказанні дапамогі сельскагаспадарчым арганізацыям і іншым юрыдычным асобам залічваецца як штогадовая працоўная практыка, калі яна ўсталяваная вучэбным планам .

Выкананне сельскагаспадарчых работ афармляецца дамовай калгасаў, саўгасаў і іншых юрыдычных асобаў з установамі адукацыі.

Дамова падпісваецца кіраўніком калгасу, саўгасу, іншым юрыдычным ого асобы і кіраўніком установы адукацыі.

Якія ўзніклі ў ходзе выканання дамоўных абавязацельстваў спрэчкі вырашаюцца ва ўстаноўленым дамовай і заканадаўствам парадку.

Тэрмін ўдзелу ў вучэбны час у сельскагаспадарчых працах непаўналетніх навучэнцаў ва ўзросце ад 14 да 16 гадоў не можа перавышаць 6 дзён, ва ўзросце ад 16 да 18 гадоў - 12 дзён на працягу навучальнага года з абавязковым выхадным днём.

Працягласць рабочага часу не можа перавышаць:
- для навучэнцаў ва ўзросце ад 14 да 16 гадоў - 24 гадзін у тыдзень і 4 гадзін у дзень; - для навучэнцаў ад 16 да 18 гадоў - 36 гадзін у тыдзень і 6 гадзін у дзень.

Падчас работы павінны прадугледжвацца праз кожныя 45-50 хвілін 10-15-хвілінныя перапынкі.

За кожнай групай навучэнцаў колькасцю да 15 чалавек, якая выязджае на сельскагаспадарчыя работы, замацоўваецца педагагічны работнік.

Недапушчальна ўдзел навучэнцаў ва ўзросце да 16 гадоў у сельскагаспадарчых работах ва ўмовах кругласутачнага знаходжання на тэрыторыі які прымае гаспадаркі.

у выпадку парушэння вашых працоўных правоў вы мае права звярнуцца ў камісію па працоўных спрэчках наймальніка, калі такая маецца, у Дэпартамент дзяржаўнай інспекцыі працы Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі еларусь або суд.